یاتاقانهای ضد اصطحکاک :

اغلب بلبرینگها و رولربرینگ هائی که برای کاهش اصطحکاک در 25 سال گذشته بر روی تجهیزات آسانسور نصب شده اند برای تمامی مدت عمر دستگاه آب بندی شده اند و نیاز به روانکاری ندارند . یاتاقانهای موجود در گیربکس ممکن است به وسیله روغن چرخ دنده روانکاری شوند یا دارای درپوشهای فشاری یا گریس خور باشند . بلبرینگها و رولربرینگها ، اغلب به خاطر روانکاری نادرست یا بیش از حد مورد نیاز آسیب می بینند تا به علت فقدان روانکاری هنگامی این یاتاقانها در جعبه دنده قرار دارند ، روغن داخل جعبه دنده به طور معمول روانکاری کافی را برای این یاتاقانها فراهم می کند . یاتاقانهای روی موتورها و گیربکسهای دارای یاتاقان در دو سمت فلکه ممکن است دارای درپوشهای روغن کاری باشند .

اشتباه در برداشتن درپوشهای اطمینان ، هنگام استفاده از پمپ گریس باعث آسیب دیدن کاسه نمدها و یاتاقانها می شود . طرز انجام این رویه در شکل ( 1 ) نشان داده شده است و از این رویه هنگام روانکاری یاتاقانهای ضد اصطحکاک با بستهای فشار باید پیروی شود . تنها مقدار کمی از گریس عملاً قطعات غلتان را روانکاری می کند . بقیه گریس پاک شده و غیر فعال باقی می ماند .

این مطلب باعث اکسیده شدن و خراب شدن قطعه در طول زمان در اثر دما می شود . و آنگاه اگر از این محصول در یاتاقانها استفاده شود باعث خرابی دائم قطعه می شود . به همین منوال اگر محفظه یاتاقان به طور کامل پر شود آنگاه حرکت خروشان باعث بالا رفتن بیش از حد دما و آسیب رساندن به گریس می شود که این نیز به نوبه خود باعث خرابی یاتاقانها می شود .

روانکاری آسانسور :

روانکاری مناسب یکی از مهمترین قسمتهای هر برنامه نگهداری است . کلمه کلیدی در اینجا کلمه مناسب است . روانکاری نامناسب ممکن است به علت استفاده از روانکار نامناسب یا نحوه استفاده نادرست از یک روانکار باشد .

به یاد داشته باشید روانکاری بیش از میزان مورد نیاز یا استفاده از روانکار نامناسب یا نحوه استفاده نادرست بیش از آنکه سودمند باشد زیان آور است .

گریس :

گریس ، روغنی با گرانروی بالا نیست بلکه معمولاً روغن سبکی ( با گرانروی کم ) است که برای غلیظ کردن آن و تولید یک ماده جامد نرم ، با مواد جامد مخلوط شده است . با اضافه نمودن مواد غلیظ کننده خواص جدیدی نیز برای کاربردهای خاص به روغن افزوده می شود . ممکن است ترکیبی از غلیظ کننده های مختلف برای رسیدن به یک خاصیت مورد نظر استفاده شود .

برای مثال بعضی از انواع گریس ها . " مولی " نامیده می شوند که دارای دی سولفید مولیبدنوم هستند . این گریسها اگر بدون استفاده بمانند روغن از ذرات جامد جدا خواهد شد .

خواص فیزیکی گیریس :

مهمترین خاصیت فیزیکی یک گریس درجه غلظت آن می باشد ( میزان سفتی یا نرمی آن ) . درجه غلظت گریس همانند گرانروی روغن با کاهش و یا افزایش دما تغییر می کند . درجه غلظت گریس با میزان نفوذ یک مخروط استاندارد در گریس تحت شرایطی کنترل شده و در دمائی معـین ( 25 درجـه سانتی گراد ) انـدازه گیـری مـی شود .

غلیظ کننده ها نیز در دماهای بالا ممکن است تجزیه یا اکسیده شوند .

روانکارهای جامد :

بسیاری از مواد جامد می توانند به عنوان روانکار مورد استفاده قرار گیرند . از انواع این گونه روانکارها می توان به دی سولفید مولیبدنوم ، گرافیت ، نایلون ، پلیمرها و بعضی از فلزات نام برد . همچنین در این گروه می توان از پارافین به عنوان یک روانکار جامد نام برد .

1.  گرافیت : گرافیت یکی از پرکاربردترین مواد در صنعت آسانسور می باشد . از گرافیت همچنین می توان به عـنوان یـک رسـانـا اسـتفاده کرد ، بنابراین برای استفاده در ذغال دینام ژنراتورها و موتورها بسیار مناسب می باشد . همچنین از گرافیت به صورت پودر می توان برای سطوح لغزنده فلزی استفاده نمود .

2.  دی سولفید مولیبدنوم : از این گریس که به نام " مولی " نیز معروف است . سالیان زیادی است که استفاده می شود و به علت شباهت ظاهری که با گرافیت دارد اغلب با گرافیت اشتباه گرفته می شود . این نوع گریس به صورت پودر یا با مایعی که به محض استفاده از آن تبخیر می شود موجود است . از این نوع گریس اغلب برای روانکاری قفل استفاده می شود . همچنین دی سولفید مولیبدنوم برای استفاده بین پلانجر بوبینی ترمز بسیار مناسب است . از مزایای این روانکار پایداری آن در دماهای بالا ( 450 درجه سانتی گراد است ) و هنگامی که تغییر ماهیت می دهد باز به روانکار خوب دیگری تبدیل می شود .

3.  پی . تی . اف . ای : " پلی تترا فلورو اتیلین " یکی دیگر از انواع معتبر و مورد استقبال قرار گرفته روانکارهای جامد است . اگرچه ممکن است شما تاکنون نامی از آن نشنیده باشید اما این نوع روانکار در بسیاری از محصولات مورد استفاده قرار می گیرد . این روانکار به صورت پودر سفید غیر سمی است و در صنایع غذائی مورد استفاده دارد . این روانکار به خوبی دی سولفید مولیبدنوم نیست ، اما از آنجائی که سفید رنگ است و از نظر شیمیائی پایدار می باشد انتخاب بسیار خوبی برای بسیاری از موارد ، از جمله قفل ها است . همانطور که قبلاً گفته شد ، این روانکارهای جامد ممکن است با روغن ها ، گریس ها و سایر مواد برای ایجاد خواص مورد نیاز مخلوط شوند . یک نوع روغن موتور وجود دارد که در آن از دی سولفید مولیبدنوم استفاده شده است .

افزودنِِی های روغن :

به تمامی روانکارها افزودنی های مختلفی برای بالا بردن و بهبود عملکرد و خواص افزوده می شود .

1.    بهبود دهنده شاخص گرانروی : این افزودنی میزان تغییر گرانروی را نسبت به دما کاهش می دهد. روغن های چند درجه دارای چنین افزودنی هائی هستند .

2.    زداینده ها : از این افزودنی برای کاهش رسوب در اطراف قطعات متحرک ، استفاده می شود .

3.    پراکنده ها : برای معلق نگاه داشتن آلودگی ها در داخل روغن و جلوگیری از جمع شدن آنها بر روی سطوح جدا کننده ها لغزش روی آن انجام می شود کاربرد دارند . این افزودنی همچنین باعث می شود تا بتوان آلودگیهای بزرگ را به راحتی فیلتر و تصفیه کرد .

4.    عاملهای ضد سائیدگی : این افزودنی ها برای کاهش اصطحکاک در مواردی که فشار بالاست کاربرد دارد .

5.    آنتی اکسیدان ها : این گونه افزودنی ها برای کاهش میل به ترکیب شیمیائی روغن با اکسیژن به کارگرفته می شود .

6.    کاهنده های زنگ و خوردگی : این افزودنی ها را برای خنثی کردن اسید هائی که در اثر استفاده دراز مدت از روغن تولید شده ، استفاده می شود .

7.    پیراینده های اصطحکاک : از این افزودنی ها برای بهبود خاصیت کاهندگی اصطحکاک روغن استفاده می شود .

8.    کند کننده های نقطه ریزش : این افزودنی ها باعث کاهش تشکیل کریستالهای مومی در دماهای پائین می شوند و به همین سبب دمای ریزش کاهش پیدا می کند .

9.    کاهنده های کف ( ضد کف ) : روغنی که دارای کف باشد روانکار بسیار ضعیفی است .

این افزودنی ها باعث از بین رفتن حباب های هوا شده و میزان کف موجود در روغن را کاهش می دهند. برای شرایط و نیازهای خاص ، افزودنی های دیگری نیز وجود دارند . ترکیب دقیق شیمیائی افزودنی ها برای تولید کنندگان آنها جزء رازهای تجاری محسوب می گردد . به طور معمول ، یک تولید کننده ، روانکار خود را با یک نام و نشان تجاری خاص عرضه می کند .

معمولاً بهتر است از روانکارهائی که کارخانه تولید کننده مشخص می کند استفاده شود . حتی اگر بهای آن از سایر روانکارهای موجود گرانتر باشد . از تولید کنندگانی که ادعا می کنند با دو یا سه نوع روانکار تمامی نیازهای روانکاری را پوشش می دهند برحذر باشید . استفاده از روغن و روانکار نامناسب می تواند عواقب بسیار جبران ناپذیری را در پی داشته باشد .